ျမန္မာ့သတင္းမီဒီယာ အဆင့္အတန္း

06.02.2013 (VOA)

ဒီတပတ္ ျမန္မာ့အေရး သံုးသပ္ခ်က္အစီအစဥ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္အတူ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုတာကိုပါ ၾကားလာခဲ့ရတာ အခုဆိုရင္ေတာ့ ပုဂၢလိက သတင္းစာေတြကိုေတာင္ သိပ္ျပီးေတာ့ မၾကာျမင့္ေတာ့တဲ့အခ်ိန္မွာ ေတြ႔ျမင္ဖတ္ရႈႀကရေတာ့မယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕မီဒီယာအဆင့္အတန္းဟာ ေလာေလာဆယ္ ဘယ္အေျခအေနေရာက္ေနျပီလဲဆိုတာကို ဝါရင့္သတင္းစာဆရာႀကီး ဦးဝင္တင္ႏွင့္ ဦးေက်ာ္ဇံသာတို႔က ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ထားပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတ ြေပးလာတယ္ဆိုတာ ေတာ္ေတာ္ေလး လပိုင္းေလာက္ေတာ့ ရွိခဲပါျပီ ဆရာ။ ဆရာအေနႏွင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဟာ ဘယ္ေလာက္ထိ ခရီးေပါက္ခဲ့ျပီလို႔ ဆရာ အၾကမ္းဖ်င္း သံုးသပ္လုိပါသလဲ။

ဦးဝင္းတင္ ။ ။ အမွန္အတိုင္း ေျပာရရင္ က်ေနာ္လည္း Working Journalist မဟုတ္တဲ့အတြက္ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္တို႔ဘာတို႔ ဘယ္ေလာက္ရွိတယ္ မရွိတယ္ က်ေနာ္ သိပ္မသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တာ ဘာလဲဆိုေတာ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို က်ေနာ္ ဆံုးျဖတ္တဲ့ေနရာမွာ သတင္းဆိုတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြေပါ့ဗ်ာ မီးေလာင္တယ္၊ ေရႀကီးတယ္၊ ေဒၚစု ဘယ္ေနရာေရာက္တယ္၊ ဘယ္သြားတယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ရပ္ေတြ Events ေတြေပါ့။ ဒါက တစ္ခု။ ေနာက္တစ္ခုက အယူအဆေတြကိုေရးတာ။ အယူအဆေတြ ဥပမာ ေဒၚစုဘာေျပာတယ္၊ ေဒၚစုကို ေဆာ္တယ္၊ ေဒၚစုက ျပန္ျပီးေတာ့ ေခ်ပတယ္။ ေဒၚစုရဲ႕ ေဆာင္းပါးေတြ ပါတယ္ဆိုတာေတြၾကေတာ့ အဲဒီအခါႀကေတာ့ သူတို႔မွာ အဲဒါေတြက ဘာမွ သိပ္မမ်ားဘူးလို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ေျပာတဲ့ေနရာမွာ ႏွစ္မ်ိဳးေျပာရမယ္။ (၁) သတင္းျဖစ္ရပ္ေတြကို ေရးတဲ့ေနရာမွာေတာ့ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ရွိေကာင္းရွိလိမ့္မယ္။ ရွိတာဆိုတာလည္း ဟုတ္ရဲ႕လား မဟုတ္ရဲ႕လားလည္း မေသခ်ာဘူး။ ပိတ္တာပင္တာလည္း ရွိေကာင္းရွိမယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္ မေသခ်ာဘူး။ က်ေနာ္ ေသခ်ာတာတစ္ခုကေတာ့ အယူအဆအပိုင္းေတြကို ေဖာ္ျပတဲ့ သေဘာထားေတြ အယူအဆေတြ ယံုၾကည္ခ်က္ေတြ ခံယူခ်က္ေတြ ေဝဖန္ခ်က္ေတြ ျပစ္တင္ခ်က္ေတြ ရႈတ္ခ်ခ်က္ေတြ ဆိုတဲ့ဟာေတြေရးတဲ့ ေဆာင္းပါးတို႔ဘာတို႔ အခါၾကေတာ့ လြတ္လပ္မႈဟာ မရွိသေလာက္ကို နည္းပါေသးတယ္။ အဲဒါေတြ အကုန္လံုးက အဲဒါေတြကို ေရးႏိုင္တဲ့ေဆာင္းပါး ဂ်ာနယ္တို႔ဆိုတာလည္း အေတာ္နည္းပါေသးတယ္လို႔ က်ေနာ္ အဲဒီလိုပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာသတင္းေလာကကို ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ ေဝဖန္သံုးသပ္သူ တခ်ိဳ႕ကလည္းပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံက အာဏာပိုင္ေတြဟာ ေဝဖန္မႈႏွင့္ပတ္သက္ျပီးေတာ့ သိပ္ျပီးေတာ့ သူတို႔ မယဥ္ပါးေသးဘူး။ သူတို႔အတြက္ အထူးစိမ္းေနတယ္။ နည္းနည္း အကဲဆပ္ေနၾကေသးတယ္လို႔ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီဟာက သူတို႔က ဒီပိတ္စို႔ထားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အာဏာရွင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းက ရုတ္တရက္ ေျပာင္းလာတာ လြယ္ပါ့မလား ဆရာ။ ၾကားမွာ အေျခအေနတစ္ခုမ်ား အခ်ိန္အတိုင္းအတာတစ္ခုမ်ား လုိအပ္တယ္ ထင္ပါသလား။

ဦးဝင္းတင္ ။ ။ ဒါကေတာ့ တစ္ခုရွိပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။ ဆိုပါေတာ့ဗ်ာ ဥပမာ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းျပည္ကလည္း ဥပမာ ကမာၻႀကီးတစ္ခုလံုးက ပိတ္စို႔ေနတဲ့ အခ်ိန္အခါမ်ိဳးမွာ ဆိုလို႔ရွိရင္ ဒီအာဏာရွင္စနစ္ကေနျပီးေတာ့ ေျပာင္းလာတဲ့အခါမွာ ဒီလုိ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ေပးလိုက္ဖို႔ဆိုတာက နည္းနည္းခက္ခဲရင္ ခက္ခဲမွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အခုလို အကုန္လံုး Internet ေတြေကာ အကုန္လံုး Online တို႔ ဘာတို႔ညာတို႔ ကမာၻႀကီးတစ္ခုလံုး ပြင့္ျပီးေနတဲ့အခါမွာ ဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ ဒီအေျပာင္းအလဲဟာ လြယ္လြယ္ကူကူ ျဖစ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ အစိုးရရဲ႕ သေဘာထားပဲ။ ကိုယ့္ရဲ႕ မူဝါဒဘဲ ဆိုင္တယ္လို႔ဘဲ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ဖြင့္ေပးခ်င္တယ္ဆိုရင္ လြတ္လပ္စြာေရးသားခြင့္ ဘာလို႔ မေပးခ်င္ရမွာလဲ။ ဘာလို႔ အကဲဆပ္ေနရမွာလဲ ေဝဖန္တဲ့ဟာေတြ။

အခုၾကေတာ့ ျမင္တဲ့အတို္င္းဘဲ ဒီ Online မွာ ေဒါက္တာဆိတ္ဖြာဆိုတာမ်ိဳး လိုက္ျပီးလုပ္မယ္ဆိုတာမ်ိဳးထိ ပါေနတယ္။ အဲဒါ အမွန္တိုင္းေျပာရရင္ တရုတ္ျပည္တို႔ ဗီယက္နမ္တို႔မွာ လုပ္ေနသလို။ Internet Line ေပၚမွာ ေရးတဲ့ဟာေတာင္မွ လုိက္ျပီးေတာ့ ပိတ္ခ်င္စို႔ခ်င္တားခ်င္ဆိုတဲ့ အယူအဆေတြ အကုန္လံုးလုပ္ထားတယ္။ က်ေနာ္က အဲဒါေၾကာင့္ အယူအဆပိုင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ပိုျပီးေတာ့ မ်ားခ်င္ပါတယ္။ မ်ားဖို႔လည္း ေကာင္းပါတယ္။ အဲဒါမွသာလွ်င္ လြတ္လပ္စြားေရးသားခြင့္ဆိုတဲ့ဟာရဲ႕ ျပည့္စံုမႈက အဲဒီမွာ ရွိပါလိမ့္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ အဲဒီေတာ့ တရုတ္တို႔ ဗီယက္နမ္တို႔ အခုနက ဆရာေထာက္ျပသလို အဲဒီ ႏိုင္ငံႏွင့္စာရင္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ သူတို႔ထက္ေတာ့ နည္းနည္းသာေနျပီလို႔ တခ်ိဳ႕ကယူဆႀကပါတယ္။Facebook ေတြဘာေတြ Social Media လို႔ေခၚတဲ့ဟာေတြကို ဖြင့္ေပးတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာေျပာၾကပါတယ္။ အဲဒါေကာ ဆရာ လက္ခံပါသလား။

ဦးဝင္းတင္ ။ ။ အဲဒါ အမွန္အတိုင္း ေျပာရရင္ေတာ့ က်ေနာ္ သိပ္ေတာ့ နားမလည္ဘူး။ သို႔ေသာ္ က်ေနာ္က အေရအတြက္ေပါ့ အရပ္သား နားလည္တဲ့ ပံုစံႏွင့္ ေျပာရမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ တရုတ္ျပည္မွာ လူေတြသန္းႏွင့္ခ်ီျပီးေတာ့ သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ဒီ Internet တို႔ဘာတို႔ ကိုင္တြယ္ေနတဲ့ အခ်ိန္။ ဥပမာ ဗီယက္နမ္မွာ ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း သိန္းေပါင္းမ်ားစြာကို Facebook တို႔ဘာတို႔ ကိုင္တြယ္ေနတယ္  Internet တိုိ႔ ကိုင္ေနတယ္ Online တို႔ ဘာတို႔ လုပ္ေနတဲ့အခ်ိန္ ဗမာျပည္မွာ အခုဟာ တကယ္ေျပာရရင္ သိန္းဂဏန္းေတာင္မွ မရွိဘူးလို႔ က်ေနာ္ အဲဒီလိုဘဲ ယူဆတယ္။ သံုးႏိုင္တဲ့သူက ဘယ္ေလာက္မ်ားမွန္းလည္း မသိဘူး။ ဘယ္ေလာက္ထိ ဖြင့္ေပးတယ္ မသိဘူး။ ဆိုတဲ့အခါၾကေတာ့ အေရအတြက္ပံုစံႏွင့္ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ တရုတ္တို႔ထက္ ေကာင္းတယ္ သာတယ္ ဆိုတာေတာ့ က်ေနာ္က သိပ္ျပီးေတာ့ မထင္ေသးပါဘူး။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ က်ေနာ္ ေနာက္ေမးခ်င္တဲ့ အပိုင္းတစ္ခုက အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကလည္းပဲ စာေစာင္ထုတ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အပတ္စဥ္ ထင္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ သိပ္ျပီးေတာ့ circulation copy ျဖန္႔ေဝမႈကလည္း အမ်ားႀကီးရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဟုတ္ပါလား ဆရာ။

ဦးဝင္းတင္ ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ အဲဒီ့ စာေစာင္အေနႏွင့္ေကာ ဘယ္လိုမူႏွင့္ ရပ္တည္ပါသလဲ။ က်ေနာ္ အဓိက သိခ်င္တာကေတာ့ သတင္းလြတ္လပ္မႈႏွင့္ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ဘက္မလိုက္မႈ ၾကားေနမႈ တိက်မႈေတြႏွင့္ တုိင္းတာပါသလား။ သို႔မဟုတ္ ပါတီ မူဝါဒကိုဘဲ ေထာက္ခံျပီးေတာ့ အဓိက ျဖန္႔ျဖဴးတဲ့ သတင္းလား ဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္။
ဦးဝင္းတင္ ။ ။ ဒီလုိေျပာရမယ္ ထင္တယ္။ ထုတ္တဲ့ေနရာမွာ က်ေနာ္တို႔ ဂ်ာနယ္ဟာ ေအာင္ျမင္တယ္လို႔ က်ေနာ္ ေျပာလို႔ရတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ ေအာင္ျမင္လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ ပရိသတ္ ရွိတာကိုး။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ပါတီဝင္ အင္အားက က်ေနာ္တို႔ ဆယ္သိန္းေလာက္ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ လူအင္အားရွိတဲ့အခါၾကေတာ့ ဒီလူအင္အားႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ ပါတီစာေစာင္ကို ဖတ္တဲ့သူမ်ားတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔ ဂ်ာနယ္က ရပ္တည္လို႔ရတယ္။အေစာင္ေရ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ဂ်ာနယ္ပံုစံေဘာင္ႏွင့္ သြားၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္တို႔ ဘယ္ဘက္က ရပ္တယ္တို႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဘက္မလိုက္မႈကင္းတဲ့ ပံုစံႏွင့္ ရပ္တည္ဖို႔ဆိုတာေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ေသးပါဘူး။ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စာေစာင္ဟာ ဂ်ာနယ္လည္း မဟုတ္ဘူး။ ပါတီစာေစာင္။ ပါတီစာေစာင္ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ပါတီသတင္းေတြပဲ အမ်ားစုက ေရးရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ တက္ႏိုင္သမွ်ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ေဆာင္းပါးေရးတယ္။ အဲဒါေတြႏွင့္ ပါတီႏွင့္ ပတ္သက္တာလည္း ပါတယ္။ မပတ္သက္တာ ပါတယ္။ က်ေနာ္က ေဆာင္းပါး ပံုမွန္ေရးတယ္။ ပါတီႏွင့္ ပတ္သက္တာပါတယ္ မပတ္သက္တာလည္း ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေခါင္းႀကီးေတြ ေရးတယ္။ ေခါင္းႀကီးေတြမွာ ပါတီႏွင့္ ပတ္သက္တာပါတယ္ မပတ္သက္တာပါတယ္။

အလားတူဘဲ က်ေနာ္တိုိ႔ထဲမွာ ေဆာင္းပါးရွင္ေတြ ျပင္ပေဆာင္းပါးရွင္ေတြ အမ်ားႀကီးပါပါတယ္။ နာမည္ႀကီးတဲ့ ျပင္ပေလာကက ေဆာင္းပါးရွင္ေတြ။ က်ေနာ္တို႔ NLD ေတြမဟုတ္ဘူး။ ဒီလူေတြကလည္း အခုနကေျပာသလို ပါတီႏွင့္ ပတ္သက္တာေကာ ပါတီကို ေဝဖန္တာေကာ ပါတီႏွင့္ မပတ္သက္တာေကာ ပါပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဟာ တစ္စံုတစ္ရာေသာ အတိုင္းအတာအထိေတာ့ လြတ္လပ္မႈ ဘက္မလိုက္မႈ ကင္းကင္းႏွင့္ ရွိႏိုင္မယ္လို႔ လြတ္လပ္မႈမရွိပဲႏွင့္ လုပ္ေနတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ဘာပဲေျပာေျပာ က်ေနာ္ဟာ ပါတီစာေစာင္ ဒီလႈိင္း ေခၚတယ္။ က်ေနာ္တို႔ စာေစာင္ရဲ႕ နာမည္က ဒီလိႈင္း ဒီမုိကေရစီလိႈင္းေပါ့။ ဒီလိႈင္းစာေစာင္ဟာ က်ေနာ္တို႔ဟာ ဒီကေန႔အထိကေတာ့ ရွင္းရွင္းေျပာရင္ေတာ့ ပါတီရဲ႕ ၾသဇာလည္း သိပ္မကင္းေသးဘူး။ ပါတီရဲ႕ ပါတီဘက္ကေန ပါတီသတင္းေတြကို ေဖာ္ျပတာ ပါတီဟာေတြပဲ လုပ္တာ အမ်ားႀကီးေတာ့ ေကာင္းေအာင္လုပ္ေနပါတယ္။ လုပ္တဲ့အေၾကာင္းက ဘာလဲဆိုေတာ့ တျခားသတင္းေတြ ေဖာ္ျပႏိုင္ေအာင္ လုပ္တယ္။ အဲဒါက သတင္းစာႏွင့္ေတာင္ မတူဘူး။ က်ေနာ္တို႔ အခု သတင္းစာထုတ္ဖို႔ ၾကည့္ေနပါတယ္။ အဲကယ္၍ သတင္းစာ ထြက္လာတဲ့အခါမွာဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္က သတင္းေတြကို ဘက္မလုိက္မႈကင္းတဲ့ ပါတီရဲ႕ၾသဇာကင္းေဝးတဲ့ ျဖစ္ေအာင္ေတာ့ ရပ္တည္မယ္။ သို႔ေသာ္ က်ေနာ္တို႔ ဘယ္ေလာက္ထိ ဘက္လိုက္မႈ ကင္းကင္းႏွင့္ လုပ္ႏိုင္မလဲ ဆိုတာေတာ့ ထြက္လာေတာ့မွပဲ တကယ္လုပ္တဲ့အခါၾကမွပဲ က်ေနာ္တို႔ သိႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္ အဲဒီလုိဘဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဒါအာဏာပိုင္ေတြဘက္က ခြင့္ျပဳလုိက္ရင္။ ေနာက္တစ္ခုက မီဒီယာသမားေတြရဲ႕ အေနအထားကေကာ တကယ့္လြတ္လပ္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြက သတင္းသမားေတြလို မီဒီယာသမားေတြလို သူတို႔ဟာ အဆင္သင့္ျဖစ္ၾကျပီလို႔ ဆရာထင္ပါသလား။ ေရးတာ ေျပာတာ သူတို႔ဟာ ဘက္မလိုက္ဘဲ မွန္မွန္ကန္ကန္ေျပာတာ။

ဦးဝင္တင္ ။ ။ အဲဒါေတာ့ သူတို႔ သိပ္ျပီးေတာ့ မေျပာသာဘူး။ မေျပာသာဘူးဆိုတာ အမွန္အတိုင္းေျပာရရင္ က်ေနာ္ကလည္း အခု တစ္ေန႔တစ္ေန႔ သတင္းဂ်ာနယ္မဂၢဇင္းေတြက က်ေနာ္တို႔ သတင္းတစ္ခုၾကားရတဲ့အတိုင္းဆိုလို႔ရွိရင္ ဂ်ာနယ္ေပါင္းက ရာႏွင့္ခ်ီ သံုးရာေလာက္ေတာင္မွ ရွိတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ပံုမွန္ေပါ့ က်ေနာ္တို႔ သတင္းေတြကို သတင္းေပၚမွာ အေျချပဳျပီးေတာ့လုပ္တဲ့ ဂ်ာနယ္ႀကီးေတြကိုက ရာႏွင့္ခ်ီျပီးေတာ့ ရွိမယ္။ အဲဒါေတြ ထြက္ေနတာ တေန႔တေန႔ မနည္းေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သိပ္မသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္ သတင္းသမားေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈကို ၾကည့္ရတာေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး လြတ္လပ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဥပမာ က်ေနာ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ဥပမာ ဒီေန႔ဆိုလို႔ရွိရင္ သတင္းသမား ငါးေယာက္ေလာက္ကို က်ေနာ္ေတြ႕ျပီးျပီ။ ေတြ႔ျပီး အင္တာဗ်ဴးလုပ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔ရဲ႕လုပ္ပံု ကိုင္ပံု သူတို႔ရဲ႕ ဆက္သြယ္ပံု၊ က်ေနာ္တို႔ဆီ ခ်ည္းကပ္ပံု သို႔မဟုတ္ က်ေနာ္တို႔ဆီကေနတဆင့္ တစ္ေနရာကို လွမ္းျပီးေတာ့ ေျပာတဲ့ပံုစံေတြ ၾကည့္ရင္ေတာ့ သတင္းစာသမားေတြဟာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို တက္ႂကြတယ္။ ကေလးလူငယ္ေတြ။ ႏိႈးႏိႈးႂကြႂကြ တက္တက္ႂကြႂကြ ရွိတယ္။ ေမးတာျမန္းတဲ့ ေမးခြန္းေတြကလည္း ေကာင္းတယ္။ အဲဒါၾကည့္ရင္ေတာ့ သတင္းစာေလာကအတြက္ အလားအလာ ေကာင္းျပီပဲ က်ေနာ္အဲဒီလိုဘဲ ထင္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ေနာက္တစ္ခုက ဆရာ အဲဒီ သတင္းသမားေတြ မီဒီယာသမားေတြက တိုင္းျပည္အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြႏွင့္ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ထင္ျမင္ခ်က္ ေဝဖန္ခ်က္ သံုးသပ္ခ်က္ေတြ ေပးတဲ့အခါမွာ လက္လြတ္စပယ္ ေျပာတာထက္ သူတို႔ဟာ တကယ္အားကိုးေလာက္တဲ့ အယူအဆမ်ိဳးထြက္လာဖို႔အတြက္ သူတို႔မွာလည္း ဘယ္ေလာက္ Knowledge ေတြ သူတို႔ရဲ႕ ဗဟုသုတေတြ ေလ့လာမႈေတြ လုိအပ္မယ္ ထင္ပါတယ္။ အဲဒီဟာဘက္မွာေကာ ျမန္မာသတင္းသမားေတြ ဘယ္ေလာက္ျပည့္စံုၾကျပီလို႔ ထင္ပါသလဲ ဆရာ။

ဦးဝင္းတင္ ။ ။ အဲဒီဟာကေတာ့ ခုနကေျပာတဲ့ က်ေနာ္ေျပာတဲ့ ပံုသ႑န္ပဲ။ သူတို႔ရဲ႕ တက္တက္ႂကြႂကြလုပ္တဲ့ပံုစံ။ ဥပမာ က်ေနာ့္ဆီဆိုရင္ ညလည္းဖံုးဆက္ ေန႔လည္းဖံုးဆက္ သတင္းႏွင့္ ပတ္သက္ရင္ သူတို႔ရဲ႕ေမးခြန္းေတြဟာ very intelligent ေတာ္ေတာ္ကို ေမးသင့္တဲ့ ေမးခြန္းေတြ။ သိခ်င္လို႔ စူးစမ္းသင့္လို႔ စူးစမ္းတာ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ဆက္သြယ္သင့္တဲ့သူကို ဆက္သြယ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ အဲဒီလိုပဲ ယူဆတယ္။ က်ေနာ္ကို ဆက္သြယ္တဲ့အတြက္ က်ေနာ္က ဆက္သြယ္သင့္တဲ့သူကုိ ဆက္သြယ္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္ေျပာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာဘဲေျပာေျပာ ဥပမာ က်ေနာ္က ႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ေယာက္ေပါ့။ က်ေနာ္ ဥပမာဆိုေတာ့ သတင္းစာေဟာင္းသမားတစ္ေယာက္ ဆိုလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္ကို ဘယ္လိုေမးခြန္းမ်ိဳး ေမးရမယ္ဆိုတာကို သူတို႔ ေကာင္းေကာင္း သိတယ္ဗ်။ ေကာင္းေကာင္း လုပ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ထင္တယ္ဗ် သူတို႔ အခုနကေျပာတဲ့ ေဝဖန္ေရးသားမႈတို႔ဘာတို႔ အတြက္ လုိအပ္တဲ့ ဒီေလာက္ ပညာေတြႏွင့္လည္း သူတို႔မွာ အတန္အသင့္ေတာ့ ျပည့္စံုတယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ ထင္တယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ ေနာက္ေမးခြန္းတစ္ခုက အခု ကြယ္လြန္သြားျပီျဖစ္တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေမာင္ေမာင္ အဲဒီပုဂၢိဳလ္ကို က်ေနာ္ ရွားရွားပါးပါး ဘီဘီစီမွာတုန္းက တစ္ခါ က်ေနာ္ အင္တာဗ်ဴး ရပါတယ္။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္ အဲဒီတုန္းက လုပ္ေနတဲ့ အစီအစဥ္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီ ဘာေၾကာင့္ က်ဆံုးခဲ့ရသလို ဆိုတဲ့ေႀကာင္းအရာကို ေမးတာပါ။ သူတို႔က ၅၈က ဒါစစ္တပ္မွာ ၾသဇာရွိျပီးေတာ့ အာဏာသိမ္းခဲ့တာဘာေတြကိစၥေတြေမးေတာ့ သူက ဘာကိုလည္းေထာက္ျပသလဲဆိုေတာ့ သတင္းသမားေတြကို ေထာက္ျပပါတယ္။ မီဒီသာသမားေတြ သတင္းသမားေတြက စာမတက္ဘူး ပညာမတက္ဘူး သူတို႔က ဆိုျပီးေတာ့ ေျပာပါတယ္။ အဲဒီကိစၥ ဆရာဘယ္လို ျပန္ေျပာခ်င္ပါသလဲ။ ဘယ္ေလာက္ တာဝန္ရွိခဲ့ပါသလဲ မီဒီယာသမားေတြက အဲလို စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေပၚေပါက္လာရတာႏွင့္ ပတ္သက္ျပီးေတာ့။
ဦးဝင္းတင္ ။ ။ အဲဒါကေတာ့ ဘယ္လို ေျပာမလဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္ထင္တယ္ Character ႏွင့္ဆိုင္မယ္ ထင္တယ္။ က်ေနာ္ သူႏွင့္လည္း ရင္းတယ္ေနာ္။ သူႏွင့္လည္း သိတယ္။ သူ႔ ညီမေတြျဖစ္တဲ့  ဥပမာ ပထဝီပါေမာကၡ ေဒၚသိန္းၾကည္တို႔ ဘာတို႔ႏွင့္ က်ေနာ္ ေတာ္ေတာ္ကို ရင္းပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဆိုလုိတာက ဘာလဲဆိုေတာ့ ကိုေမာင္ေမာင္က ပညာတက္ဗ်။ ပညာတက္ မာနရွိတယ္။ ရွိတဲ့အခါၾကေတာ့ သတင္းစာေတြကလည္း အဲအခ်ိန္တုန္းကေတာ့ က်ေနာ္လည္း လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ အခ်ိန္ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ ကိုယ္တိုင္လည္း ညံ့တာေတြ ရွိေကာင္းရွိမယ္ေပါ့။ အဲဒီအေပၚမွာ ၾကည့္ျပီးေတာ့ သူရဲ႕ ပုဂၢိဳလ္ေရးထင္ျမင္ခ်က္ေတြဟာ သတင္းစာသမားေတြအေပၚ သိပ္မေကာင္းဘူး။ သူ႔မွာလည္း bias ေတြရွိပါတယ္။ သူ႔မွာလည္း ဘက္လိုက္မႈေတြ အယူအဆေတြ ျပင္းထန္တာေတြ ရွိတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုးေမးခ်င္တဲ့ ေမးခြန္းတစ္ခုက ဆရာ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရက သတင္းထုတ္ျပန္ေရးအဖြဲ႔ဆိုတာ ပိုပိုျပီးေတာ့ သြက္သြက္လပ္လပ္ ျပန္ႀကားတဲ့အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔ကို ဖြဲ႔ေပးလာပါတယ္။ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သူတို႔ဟာ သတင္းသမားေတြ ေမးတာျမန္းတာကို  ျပန္လည္ေျဖၾကားတာလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီဟာႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ေကာ ဆရာဘယ္လိုသေဘာရပါသလဲ။

ဦးဝင္းတင္ ။ ။ အဲဒီဟာႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ့္ အေတြ႔အႀကံဳကို ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ၁၉၆၃ ေလာက္ေပါ့ က်ေနာ္တို႔ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ဆိုတာေပၚပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ဗမာျပည္မွာ။ အဲဒီ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီမွာ အတြင္းေရးမႈေတြ ဘာေတြလုပ္သြားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေပါ့ဗ်ာ ဂါဒီယန္း ဦးစိန္ဝင္းေပါ့ က်ေနာ္တို႔ နာမည္ေက်ာ္ သတင္းစာဆရာႀကီးေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဦးစိန္ဝင္းမရွိတဲ့အခါမွာ က်ေနာ္က အတြင္းေရးမွဳး လုပ္ဖူးတာေတြရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕……. ဘာလဲဆိုေတာ့ သတင္းေတြကို က်ေနာ္တို႔ သတင္းထုတ္ျပန္မႈအဖြဲ႔ေတြ ဖြဲ႔ေပးပါ။ ပုဂၢိဳလ္ထားေပးပါ တစ္။ ႏွစ္က ဘာလဲဆိုေတာ့ အဲဒီသတင္းေတြကို အဲဒီပုဂၢိဳလ္ေတြၾကားထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ကို ထုတ္ျပန္ရံု  ထုတ္မေပးပါႏွင့္။ သူတို႔ေမးတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို ေျဖေပးပါ။ သူတို႔ သိခ်င္တာေတြကို ေျဖပါဆိုျပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႏွစ္ခ်က္ေျပာတယ္ဗ်။

အဲဒါ ေျပာျပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ ေနာက္ႀကေတာ့လည္း ဦးစိန္ဝင္းလည္း ျပဳတ္ေကာ။ ေနာက္ၾကေတာ့ က်ေနာ္လည္း ျပဳတ္ေကာ။ ေနာက္ၾကေတာ့ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ပ်က္သြားေကာ။ သို႔ေသာ္ ဘယ္လိုျဖစ္လဲဆိုေတာ့ ဒီသေဘာထားဟာ က်န္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ သေဘာထားကို က်ေနာ္တို႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္ မႏၱေလးတို႔ဘာတို႔ ေရာက္သြားတဲ့အခါမွာ မႏၱေလးမွာ စစ္တိုင္းမွဳးေတြႏွင့္ ေတြ႔တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္ေျပာတာေတြလည္းရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ရဲ႕မူ ဒီလုိ ရွိပါတယ္။ အဲဒါကို စစ္တိုင္းမႈးေတြကေနျပီးေတာ့ သတင္းထုတ္ျပန္တဲ့ လူတစ္ေယာက္ေပးပါ။ ေနာက္တစ္ခုက သူတို႔ကို သတင္းထုတ္ျပန္ရံု ထုတ္မျပန္ပါႏွင့္။ က်ေနာ္တို႔ ေမးရင္လည္း အတည္ျပဳခ်က္ေတြ ေတာင္းဆိုတဲ့ က်ေနာ္တို႔က ဒီဟာေတြကို Confirm လုပ္ခ်င္တယ္ အတည္ျပဳခ်က္ လုိတယ္ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း ေျဖေပးပါဆိုတာ ေျပာတယ္။ အဲဒါ ဘာမွ ျဖစ္မလာဘူး။ ဒီမွာ အခု ဦးရဲထြဋ္တို႔ ဘာတို႔ လုပ္ေနတဲ့ဟာ။ဆိုေတာ့ သူက သတင္းေထာက္ေတြႏွင့္ေတြ႔တဲ့အခါ ေျဖတာေတာ့ ေခ်ာေခ်ာေမာေမာပဲ။ က်ေနာ္ေတာ့ သိပ္ျပီး မၾကည့္ထားဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူက သတင္းေတြ ထုတ္ျပန္ေနတာပဲ ရွိတယ္။ သတင္းထုတ္ျပန္ေနတယ္ဆိုတာေတာ့ သတင္းဟာ သူက သူတို႔ မူရိွတဲ့အတိုင္း ေရးသားျပီးေတာ့ ထုတ္ျပန္တဲ့ဟာ ဒီထုတ္ျပန္တဲ့ ပုံသ႑ာန္ေတြ။ ဆိုပါေတာ့ အခု ကခ်င္ျပည္နယ္ႏွင့္ ထုတ္ျပန္တာေတြဆိုရင္ အမ်ားႀကီးေပါ့။ က်ေနာ္က ကခ်င္ျပည္နယ္ႏွင့္ သတင္းေတြ ထုတ္ျပန္တာ ဒီတာဝန္ရွိတဲ့သူေတြကေန သတင္းထုတ္ျပန္တာ ေကာင္းပါတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ေျပာလို႔ ရပါတယ္။ သာမွန္အားျဖင့္။ သုိ႔ေသာ္ က်ေနာ္တို႔ ပိုလုိခ်င္တာက ကခ်င္ျပည္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ တိုက္ပြဲေတြႏွင့္ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ေမးတာျမန္းတာ သတင္းေထာက္ေတြဘက္ကေနျပီးေတာ့ ေမးတဲ့ဟာေတြကို ဘယ္လိုေျဖခြင့္ ဒီမွာ ရွိမလဲ သူ႔ဆီကို ဝန္ႀကီးဆီကို တယ္လီဖုန္းေတြႏွင့္ဆက္ျပီးေတာ့ ေမးႏိုင္သလား။ သူကေကာ ေျဖေနသလား။
အဲဒါသိခ်င္တယ္။

က်ေနာ္တို႔ ျမင္သေလာက္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သတင္းေတြ မီဒီယာထဲမွာ ျပန္ၾကားတဲ့ဟာ ၾကည့္တာေတာ့ သူက သတင္းကို ထုတ္ျပန္တဲ့သူဘဲျဖစ္တယ္။ သတင္းကိုေျဖႀကားတဲ့သူ သို႔မဟုတ္ အတည္ျပဳတဲ့သူ မဟုတ္ေသးဘူးလို႔ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လိုေနတာကေတာ့ ဗမာျပည္မွာ အခု ၾကားေနရတဲ့ သတင္းတခ်ိဳ႕အရဆိုရင္ သတင္းထုတ္ျပန္ေရးအဖြဲ႔ေတြကို အစိုးရဌာနတို္င္းမွာ ထားဖို႔ေတာင္မွ အခုထိ သူတို႔မွာ သေဘာျပဳပံု မရေသးဘူး။ အစိုးရပိုင္းက အခုထိ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြက သေဘာမတူဘူးလို႔ တခ်ိဳ႕ေနရာက သေဘာတူတယ္ဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔ လုိခ်င္တာကေတာ့ သတင္းထုတ္ျပန္ရံုႏွင့္ မျပီးပါဘူး။ ခင္မ်ားတို႔ ေျပာခ်င္တာေျပာေနျပီးေတာ့ ဝါဒျဖန္႔ေနတာႏွင့္ အစိုးရျပန္ႀကားေရး လုပ္ေနတာႏွင့္ ဘာမွမထူးပါဘူး။ က်ေနာ္က ၾသဇာရွိေနသူ အာဏာရွိတဲ့သူ သို႔မဟုတ္လည္း သူ႔မွာ အဖြဲ႔အစည္းရွိတဲ့သူကေနျပီးေတာ့ သူတို႔ အတည္ျပဳခ်က္ သတင္းတစ္ခုကို မွား၏၊ မွန္၏ ဟုတ္၏္ မဟုတ္၏ ေကာင္း၏ ဆို၏ကို အတည္ျပဳေမးတဲ့အခါမွာ အဲဒါေတြကို အတည္ျပဳေျပာၾကားႏိုင္တဲ့ ေျဖၾကားႏိုင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးလည္း လိုပါတယ္။ အဲဒါမ်ိဳး ယႏၱရားမ်ဳိးလည္း လိုပါတယ္လို႔ က်ေနာ္ေျပာၾကားလုိပါတယ္။