သရဖူမေဆာင္းတဲ့ ဘုရင္မ

(ဧရာ၀တီ)

ဆင္ျခင္ျခင္းမ်ား  သရဖူမေဆာင္းတဲ့ ဘုရင္မ ပရိသတ္ႀကီးခင္ဗ်ား … 
ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးမွာ သမၼတႀကီး ျဖစ္ခ်င္တယ္လို႔ ေျပာတဲ့ လူႏွစ္ေယာက္ပဲ ေလာေလာဆယ္မွာ က်န္ခဲ့ ပါတယ္။ 


လက္ရွိသမၼတႀကီးကေတာ့ သူ သမၼတမလုပ္ခ်င္ေတာ့ပါဘူးလို႔ ေျပာတယ္လို႔ ဂ်ာနယ္ေတြထဲမွာ ဖတ္ရ တယ္။ သမၼတျဖစ္ခ်င္တဲ့ လူႏွစ္ေယာက္ကေတာ့ အမ်ားသိေတာ္မူၾကတဲ့အတိုင္း ဦးေရႊမန္း နဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ပါပဲ။ 

သူတို႔က ဘယ္လိုလူေတြပါလိမ့္။ အကဲခတ္ရမွာပဲ။ 
ကၽြန္ေတာ္တို႔ လမ္းေပၚကလူေတြ ၂၀၁၅ မွာ မဲေပးရမွာကို။ ဦးေရႊမန္းကို အကဲခတ္ရတာ မခက္ပါဘူးလို႔ ကၽြန္ေတာ္က သေဘာရတယ္။ သူက ဦးသန္းေရႊလက္ထက္မွာ နံပါတ္ ၃ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီး။ သူ႔မွာ ပုဂၢလိက အက်ိဳးစီးပြားေတြ ရွိတယ္။ အက်ိဳးစီးပြားေတြရွိေတာ့ အက်ိဳးစီးပြားေတြကို ကာကြယ္မွာပဲလို႔ ယူဆရင္ မမွားတန္ဘူး။ 
ဒါေပတဲ့ ေဒၚစုကို ဘယ္လို အကဲခတ္မွာလဲ။ အကဲခတ္ဖို႔ ၂ ႏွစ္ေတာ့ က်န္ေသးတယ္။ သို႔ေသာ္ ျမစ္ဆံုကိစၥ ထားဝယ္ကိစၥေတြမွာ မဆိုင္သလိုပဲ ေနခဲ့သလို လက္ပံေတာင္းေတာင္ကိစၥမွာ ေၾကးနီေလဒီလို႔ တခ်ိဳ႕က အမည္တပ္ခံခဲ့ရသူ၊ လူမ်ိဳးေရး ဘာသာေရး အေျခခံတဲ့ ကိစၥေတြမွာ ၿငိမ္ေနသူ၊ သူ႔ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ လမ္းေပၚကလူေတြက ဘယ္လိုစဥ္းစားရမွာလဲ။ တေလာက နယူးေရာက္စာအုပ္ရီဗ်ဴးမွာ သူ႔အေၾကာင္း အေရးအသားတစ္ပုဒ္ ဖတ္ရတယ္။ အဲဒီအေရးအသားက ေဒၚစုကို တဖက္ေစာင္းနင္း မဟုတ္ဘဲ ဘက္ႏွစ္ဖက္က ၾကည့္တယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ သေဘာရတယ္။ 
ပရိသတ္ႀကီး ဆင္ျခင္ေတာ္မူႏိုင္ရန္ ဖတ္ရႈေတာ္မူၾကပါ။ 
*** သရဖူမေဆာင္းတဲ့ ဘုရင္မ 
The Economist အယ္ဒီတာ့အာေဘာ္တစ္ခုမွာ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းရင္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ရပ္ဖို႔၊ ရႈံ႕ခ်ဖို႔ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မေျပာတဲ့အတြက္၊ ဖြဖြေလး အျပစ္တင္ထားတာ ေတြ႔ရတယ္။ 
အဲသလို အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ရႈံ႕ခ်ဖို႔ ေႏွာင့္ေႏွးဆိုင္းတြေနတာက ေဒၚစုလို လူတစ္ေယာက္အတြက္ အံ့ၾသစရာကိုး။ အၾကမ္းမဖက္ျခင္းအေပၚ ရပ္ခံဖို႔က ႏိုင္ငံေရးအရေရာ ကိုယ္က်င့္တရားအရေရာ မလဲြမေသြ လုပ္ရမွာလို႔ ကာလရွည္လ်ားစြာ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္က်ေနတုန္းက သူ႔အေရးအသားေတြထဲမွာ ပါခဲ့တာ ကိုး။ 
ဘီဘီစီရဲ႕ Desert Island Discs (ကႏာၱရကၽြန္း ဓာတ္ျပားမ်ား) အစီအစဥ္အတြက္ အင္တာဗ်ဴးႏွစ္ခု လုပ္တ ယ္။ တစ္ခုက အရင္ႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာ၊ ေနာက္တစ္ခုက ဒီဇင္ဘာမွာ။ သူက သာမန္ႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ေယက္ လိုပ အဲသည္ ကိစၥေတြကို သတိႀကီးစြာနဲ႔ ေျဖတယ္။ 
ပထမ အင္တာဗ်ဴးတုန္းက လူ႔အခြင့္အေရးကေတာ့ လူတိုင္းရရွိရမွာေပါ့လို႔ ခပ္တိုတိုပဲ ေျပာၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာ ေတြ ရဲ႕ မရွင္းေသးတဲ့ ႏိုင္ငံသားအဆင့္အတန္းဆီ စကားကို ျမန္ျမန္ ေရႊ႕သြားတယ္။ 
ၿပီးေတာ့ ကၽြန္မ မေျပာတာက ကၽြန္မေျပာလို႔ အေျခအေနက ပိုေကာင္းလာမယ္လို႔မွ ကၽြန္မ မထင္တာ လို႔လည္း ေျပာတယ္။ “ကႏာၱရဓာတ္ျပား” အစီအစဥ္မွာ ႏွစ္ဖက္လံုးက အၾကမ္းဖက္ၾကတာပဲတဲ့။ 
သည့္ေနာက္မွ သူ႔ရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ကို ရွင္းျပတယ္။ “တစ္ဖက္ဖက္မွာ ကၽြန္မရပ္ရင္ ရန္လိုမုန္းတီးျခင္းက ပိုဆိုးမွာမို႔ပါ။” သူ႔အေျဖ မွန္ေကာင္း မွန္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲသည္ေမးခြန္းကို ဆက္လက္စူးစမ္းဖို႔ အခြင့္အေရး မရခဲ့ဘူး။ 
ဒါေပတဲ့ အဲသည္အေၾကာင္းနဲ႔စပ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ စကားေျပာတဲ့ လူတိုင္းေလာက္နီးနီး (ဘာေၾကာင့္ အဲသ လို ေျပာတာလဲ ဆိုတာကို သိႏိုင္တဲ့ အေျခအေနရွိတဲ့ လူတခ်ိဳ႕အပါအဝင္) က၊ ေဒၚစု သတိထားေန တာ က ႏိုင္ငံေရးေၾကာင့္ပဲလို႔ ဆံုးျဖတ္ၾကတာ။ အဲဒါကေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ (စာေရးသူ) ကို အခံရခက္ေစပါတယ္။ ဗမာအမ်ားစုၾကားမွာ ဒီကိစၥက မဲရစရာေတာ့ မရွိဘူး၊ မဲဆံုးရႈံးစရာပဲ ရွိလို႔တဲ့။ 
၂၀၁၅ ပါလီမန္ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ရႏိုင္သေလာက္ ဗမာမဲအားလံုး လိုတာကိုးတဲ့။ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသား ေတြနဲ႔ ၿပီးေတာ့ စစ္တပ္ရဲ႕ တစိတ္တပိုင္းနဲ႔ မဟာမိတ္ဖဲြ႔ဖို႔ အျပင္ေပါ့တဲ့။ စစ္တပ္အတြက္ သီးသန္႔မဲ ၂၅ ရာႏႈန္းက ခ်န္ထားၿပီးသား၊ အေျခခံဥပေဒျပင္ဖို႔က ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ၇၅ ရာႏႈန္းထက္ပိုတဲ့မဲ ရရမွာ မဟုတ္လား။ 
ဒါမွသာ သမၼတ အေရြးခံရႏိုင္မွာ။ ကႏာၱရကၽြန္းဓာတ္ျပား အစီအစဥ္ အင္တာဗ်ဴးမွာ ကၽြန္မ သမၼတ ျဖစ္ခ်င္ တယ္ လို႔ စုက ေျပာခဲ့တယ္။ စုဆိုလိုတဲဲ့ သမၼတက အေမရိကန္သမၼတလို လုပ္ႏိုင္ကိုင္ႏိုင္တဲ့ သမၼတ မ်ိဳး။ ႏိုင္ငံရဲ႕ ရုပ္ျပ အႀကီးအကဲသမၼတ မဟုတ္ဘူး။ “ရွင့္လက္ထဲမွာ အစိုးရအာဏာရဖို႔ လိုခ်င္သင့္တာေပါ့” လို႔ စုက ေျပာခဲ့တယ္။ 
ထိုင္းမွာ ဘုရားကိုးကြယ္သလို အဲသည္အတုိင္းအတာရဲ႕ တစ္ဝက္ေလာက္ ကိုးကြယ္ၾကတဲ့ ဘုရင္ရွိတယ္ ဆိုရင္၊ ျမန္မာမွာ သူက သရဖူမေဆာင္းတဲ့ ဘုရင္မပဲ။ စာေပပြဲေတာ္တုန္းက သူက ခဏေပၚလာတာပဲ။ 
ဒါေပတဲ့ ၿဗိတိန္ဘုရင္မႀကီး ၾကြခ်ီလာတာကို ကၽြန္ေတာ္ သတိရတယ္။ လူတိုင္းက ရိုေသက်ိဳးႏြံစြာ စုနားမွာ ဝိုင္းရံ၊ ေထ့ေတ့ေတ့ေလး သူက ေျပာရင္ကိုပဲ ရယ္ၾက၊ မ်က္ႏွာေတြေပၚမွာ အလိုအေလ်ာက္ မဟုတ္တဲ့ အၿပံဳးေတြ ဆင္ၾက (ကၽြန္ေတာ္ေရာပါပဲ)။ 
သူက ဘုရင္မႀကီးတမွ်ပါပဲ ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔ ပညာတတ္ျခင္းနဲ႔ အာရံုကပ္ၿငိေစျခင္းနဲ႔ သူ႔ဟန္ပန္ဟာေလ။ ဒါေပတဲ့ အဲသည္ နာမဝိေသသန သရဖူမေဆာင္းေသာဆိုတဲ့ စကားလံုးထဲမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုတဲ့ အျဖစ္မွန္ ကလည္း ရွိေနေသးတာ။ သူ႔အရွိန္အဝါရယ္ ဆဲြေဆာင္ႏိုင္မႈ ညွိဳ႕ဓာတ္ရယ္ဟာ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းကေတာ့ မ်ိဳးရိုးက လာတာပဲ။ 
သူပဲျဖစ္ေစ ျမန္မာျပည္ထဲက ဘယ္သူပဲ ျဖစ္ပေစ စုဟာ သည္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ သူရဲေကာင္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္  ေအာင္ဆန္း ရဲ႕ သမီးျဖစ္တယ္ဆိုတာကို တခဏေလးေတာင္မွ ေမ့မွာမဟုတ္ ဘူး။ ေနာက္တစ္ စိတ္ တစ္ပိုင္းကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္တမူထူးတဲ့ ဘဝသမိုင္းေၾကာင္း၊ သူ႔ရဲ႕ သတၱိဗ်တၱိ သူ႔တည္ရွိျခင္း ကိုယ္ႏႈိက္နဲ႔၊ သူ႔ဉာဏ္ပဋိဘာန္နဲ႔ အလွက လာတာ။ 
စုရဲ႕ ေက်ာ္ၾကားမႈက “ဖဲြ႔စည္းအုခ်ဳပ္ပံုထဲက ေနရာ” ကိုေတာ့ စုကို ေရာက္မသြားေစႏိုင္ေသးဘူး။ စစ္တပ္ က ေရးဆဲြခဲ့တဲ့ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္ ၅၉ (စ) မွာ၊ တစ္စံုတစ္ေယာက္ဟာ သူ႔ရဲ႕ ဇနီး ခင္ပြန္းျဖစ္ေစ၊ သူတို႔ႏွစ္ဦးရဲဲ႕ ကေလးေတြျဖစ္ေစ၊ တိုင္းတစ္ပါးနဲ႔ ေဆြမ်ိဳးဉာတိေတာ္စပ္ေသာ္ သမၼတ ျဖစ္ခြင့္ မရွိေစ ရ လို႔ တားျမစ္ထားတာ။ 
စုၾကည္ရဲ႕ ခင္ပြန္း မိုက္ကယ္အဲရစ္က ၿဗိတိသွ်လူမ်ိဳး။ သူတို႔ႏွစ္ဦးရဲ႕ ကေလးေတြျဖစ္တဲ့ အလက္ဇႏၵားနဲ႔ ကင္(မ)တို႔လည္းပဲ ၿဗိတိသွ်လူမ်ိဳးေတြေပါ့။ အဲသည္ ဥပေဒကို ျပင္ဖို႔ လိုေနတာပ။ ျပင္ဖို႔ကလည္း ေအာက္ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ မဲ ၇၅ ရာႏႈန္းေက်ာ္ ရရမယ္။ 
ၿပီးေတာ့လည္း ျပည္လံုးကၽြတ္ ဆႏၵခံယူပဲြမွာ မဲေပးခြင့္ရွိတဲ့ မဲအားလံုးရဲ႕ တစ္ဝက္ေက်ာ္ (တိုင္းရင္းသားေတြ အပါအဝင္) ရရမယ္၊ စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြက ဘယ္သူ႔ကို ဆီးတားဖို႔ ႀကိဳးစားေနသလဲဆိုတာကို။ အင္းယားကန္ဟုိတယ္၊ ဧရာဝတီပဲြေတာ္က်င္းပရာ စင္ျမင့္ေပၚမွာ (အင္းယားကန္ ဟုိဘက္မွာ သူရဲေကာင္း မို႔ အက်ယ္ခ်ဳပ္နဲ႔ ျဖတ္သန္းကုန္ဆံုးခဲ့ရတဲ့ စုရဲ႕ အိမ္ရွိတယ္) စုက သူ႔ကို ၾကည္ညိဳေလးျမတ္တဲ့ပရိသတ္ကို သူ႔အႀကိဳက္ဆံုး စာအုပ္ေတြအေၾကာင္း အလြယ္တကူနဲ႔ အာရံုကပ္ၿငိစဖြယ္ ေဟာတယ္။ 
ေဂ်ာ့အဲလေယာ့၊ ဗစ္တာဟူးဂိုး၊ ၿပီးေတာ့ စံုေထာက္ဝတၳဳေတြ။ သူက ေထ့ေတ့ေတ့ ေျပာတယ္။ စံုေထာက္ ဝတၳဳေတြက သူ႔လက္ရွိ ႏိုင္ငံေရးအလုပ္မွာ အလြန္အသံုးက်သတဲ့။ လူေတြရဲ႕ ရည္ရြယ္ရင္းအေၾကာင္းခံဟာ ဘာလဲဆိုတာ မွန္းႏိုင္ေအာင္ ကူညီလို႔တဲ့။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အားလံုး ရယ္ၾကတယ္။ 
ကၽြန္ေတာ္က၊ ၁၉၉၀ ႏွစ္ေတြ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားမွာ ဗက္ကလက္ဟာဗယ္ သမၼတျဖစ္ၿပီး ေကာင္း စားေနတဲ့ အခ်ိန္ကာလေတြကို သတိမရဘဲ မေနႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အဲသည္တုန္းကလည္း နတ္သမီး ပံုျပင္လို အာရံုကပ္ၿငိစဖြယ္ရာေတြ ျပည္တြင္းျပည္ပ မတန္တဆ ခ်ီးမြမ္းမႈေတြနဲ႔၊ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ မသက္မ သာျဖစ္ ၾကတာမို႔ ဟာဗယ္ကို ျမည္တြန္ေတာက္တီးသံေတြ ေရာေနခဲ့ဖူးတာကိုး။ စုနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ (ဟာဗယ္ တုန္း ကလိုပဲ) မသက္မသာ ခံစားၾကရျခင္းဟာ ေနရာေပါင္းစံုက လာတယ္။ ဌာေနပညာတတ္ေတြရဲ႕ မေပ်ာ္ႏိုင္ တာေတြ အပါအဝင္ပါပဲ။ 
ဒါေပတဲ့ အဲသလို မသက္မသာျဖစ္ရတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းက၊ “ကိုယ္က်င့္တရား - စာေပပညာရွင္ - စိတ္ေကာင္း စိတ္ျမတ္ဘက္ေတာ္သား မေန႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးသမားရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္သူ” ဟာ “မနက္ျဖန္က လက္ေတြ႔က်တဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမား” (moral-literary-spiritual antipolitician of yesterday and the practical politician of tomorrow) နဲ႔ ကဲြျပားေနလို႔ပါ။ 
ထူးျခားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြအတြက္ သလိုပဲ ထူးျခားတဲ့ ဒီကာလမွာ ေမးခြန္း ၂ ခု ေမးစရာ ရွိပါတယ္။ ပထမ  ေမးခြန္းက အဲသည္ပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ဘယ္လို နားလည္ၾကသတုန္း၊ ဘယ္ေနရာကမ်ား သူတို႔ ကျပမွာတုန္း။ ဒုတိယေမးခြန္းက တျခားသူေတြကေကာ သူတို႔အေၾကာင္းကို ဘယ္လိုေရးၾက  ေျပာၾကမွာတုန္း။ ႏိုင္ငံေရးသမား ၁၉၉၀ ေတြတုန္းက The New York Review မွာ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ အက္ေဆးေတြထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္ တင္ျပခဲ့ဖူးတဲ့ ျပဇာတ္ေရးဆရာကေန သမၼတျဖစ္လာတဲ့ ဟာဗယ္ကေတာ့ သူ႔အေနနဲ႔ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး တစ္ၿပိဳင္နက္တည္းမွာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာခဲ့တာခ်ည္းပဲ။ 
ပညာတတ္ ပညာခၽြန္ေရာ ႏိုင္ငံေရးသမားေရာ (intellectual and politician) တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း မွာ ျဖစ္ ႏုိင္ ပါတယ္တဲ့။ သမၼတျဖစ္စ အေစာပိုင္းကာလေတြမွာ “အစိုးရဆန္႔က်င္ေရးသမား ကေန ႏိုင္ငံေရး သမားအျဖစ္ ဘဝေျပာင္းလာသူ (dissidents-turned politicians) ဟာ သစၥာတရားနဲ႔အညီ  ေနႏိုင္ေသးရဲ႕လား” လို႔ ေမးတုန္းကလည္း သူက ေနႏိုင္တယ္ဆိုလည္း ျဖစ္ႏိုင္တာပဲ၊ မေနႏိုင္ေတာ့ဘူး ဆိုလည္း ျဖစ္ႏိုင္တာပဲ။ ဒါေပတဲ့ မေနႏိုင္ေတာ့ဘူးလို႔ ထင္ရွားလာတယ္ဆိုရင္ သူကေတာ့ သစၥာတရား နဲ႔အညီ မေနတဲ့လူေတာ့ အျဖစ္ခံမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေျဖတယ္။ 
ဟာဗယ္က သမၼတ ၁၃ ႏွစ္လုပ္သြားတာ ၂၀၀၃ က်မွ နားတယ္။ သူ႔အေျပာအတိုင္း သစၥာတရားနဲ႔ ညီခဲ့ ပါတယ္လို႔ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ သက္ေသမျပႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ပသို႔ဆိုေစ ဟာဗယ္ဟာ အၿမဲ သူ စဲြစြဲၿမဲၿမဲ တည္ေနတဲ့ အရာတစ္ခုကိုေတာ့ ျပႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ 
အဲဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ေယာက္အျဖစ္ ႏွစ္ရွည္လမ်ား ၾကာၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ျပဇာတ္ေရး ဆရာ ဘဝကို သူ ျပန္သြားႏိုင္တာပဲ။ အတုိက္အခံစိတ္က ရွိစၿမဲ၊ သူက ထက္တဲ့ျမတဲ့ ရႊင္ျမဴးတဲ့ ေနာက္ဆံုးျပဇာတ္ တစ္ပုဒ္ “ထြက္ခြာျခင္း (Leaving)” ဆိုတာကို ေရးခဲ့ႏိုင္ေသးတာ။ 
“ထြက္ခြာျခင္း”က အာဏာမွာ ေဆးစဲြျခင္း။ 
အဲ သည္ အာဏာ မူးယစ္ေဆးကို ျဖတ္ရခက္ျခင္းအေၾကာင္းေတြ။ ၁၉၉၀ ေတြက ဘုိဟီးမီးယားက သရဖူ မေဆာင္းတဲ့ဘုရင္ရဲ႕ အေနအထားက ဒီကေန႔ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ သရဖူမေဆာင္းတဲ့ ဘုရင္မႀကီးရဲ႕ အေန အထား ထက္ အေျခအေနအရပ္ရပ္မွာ သာတယ္။ ဟာဗယ္က သမၼတျဖစ္ၿပီးၿပီ။ 
သမၼတျဖစ္လည္းပဲ တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ရာမွာ စီးပြားေရးအပါအဝင္ ေနရာတကာမွာ သူ တာဝန္မယူရဘူး။ ဟာဗယ္က သူဟာျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးသမား မဟုတ္ပါဘူးလို႔ ဝန္ခံေသာ္လည္း၊ ႏိုင္ငံေရးကၽြမ္းက်င္မႈေတြလည္း အထုိက္အေလ်ာက္ ရွိတယ္ဆိုတာကို ျပခဲ့တယ္။ 
သူ႔တိုင္းျပည္က ခ်မ္းသာၿပီး လႈပ္ရွားတက္ၾကြေနတဲ့ အီးယူႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ကပ္ေနတာ၊ က်ဆင္းေနေပတဲ့လည္း ဒီေန႔ ျမန္မာျပည္နဲ႔က မႏႈိင္းယွဥ္သာေအာင္ အေျခအေန ေကာင္းေသးတာ။ ခ်က္ကိုစလိုေဗးကီးယားက မၾကာမတင္မွာပဲ ႏွစ္ပိုင္းကဲြသြားေပတဲ့ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ သပ္သပ္ရပ္ရပ္ႏွစ္ခု (ခ်က္သမၼတႏိုင္ငံနဲ႔ စလိုေဗးကီးယား) ကြဲသြားတာ။ 
စုကေတာ့ ယခုထိ သမၼတမျဖစ္ေသးဘူး။ ၂ ႏွစ္ၾကာဦးမယ္။ ေနျပည္ေတာ္ မေရာက္ခင္ အေပးအယူေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ရဦးမယ္။ စုကေတာ့ ေျပာင္ေျပာင္ပဲ လုပ္မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ၿပီးၿပီ။ စီးပြားေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး ဒါမွမဟုတ္ လူ႔အရင္းအျမစ္ တိုးတက္မႈနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းတဲ့ ဘယ္တိုင္းတာမႈမ်ိဳးနဲ႔ ၾကည့္ပေစ သူ႔ တိုင္းျပည္က ေၾကာက္စရာ လန္႔စရာ အေျခအေနမွာ ရွိေနတဲ့၊ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အထီးက်န္၊ စစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက ေခါင္းပံုျဖတ္ ျခယ္လွယ္ခံရတဲ့ ႏိုင္ငံပဲ။ စုရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဉာဏ္အျမင္ (ဇဝနဉာဏ္ ျဖတ္ထိုး ဉာဏ္ ဘာပဲေခၚေခၚ) ဟာ အတုိက္အခံကာလေတြမွာ ဟာဗယ္ေလာက္ အထင္အရွား မျပႏိုင္ခဲ့ဘူး။ 
စုရဲ႕ အဖဲြ႔ခ်ဳပ္ကလည္း တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႔ လုိအပ္တဲ့ ကၽြမ္းက်င္မႈ ခ်ိဳ႕တဲ့ေနေသးတယ္။ ျမန္မာဟာ အာရွ ခ်က္ကိုစလိုေဗးကီးယား မဟုတ္ဘူး၊ အာရွ ယူဂိုစလားဗီးယားနဲ႔ ပိုတူတယ္။ “တိုင္းရင္းသား စပ္ထည္” တစ္ထည္ပဲ။ အာဏာကို ေရာက္ႏိုင္သေလက္ေရာက္ေအာင္ အခ်ိန္လည္းမီေအာင္ တျဖည္းျဖည္း လႊဲေျပာင္း မွ အဲသည္စပ္ထည္ႀကီးကို တဲြထားႏိုင္မယ့္ႏိုင္ငံ။ (အင္းယားကန္ စာေပပဲြေတာ္မွာ စုႀကိဳက္တဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္က ရီဘက္ကာဝက္စ္ရဲ႕ Black Lamb and Grey Falcon။ ၁၉၃၉ မတိုင္မီ ယူဂိုစလား ဗီးယားအေၾကာင္း ေရးထားတဲ့ စာအုပ္။) 
စုကေတာ့ သူ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုတာ ရွင္းေနေအာင္ ျမင္ပံုရတယ္။ “ကၽြန္မမွာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အျမင္လဲြမွားတာ ထင္ေယာင္ဝိုးဝါးတာ ဘယ္တုန္းကမွ မရွိဘူး။ 
I've never had illusions about politics” လို႔ ဘီဘီစီ အင္တာဗ်ဴးတစ္ခုမွာ သူေျပာခဲ့ဖူးတယ္။ ဟာဗယ္ ရဲ႕ ရႈျမင္ပံုမ်ိဳး မရွိဘူးေပါ့။ ဒါမ်ိဳးကေတာ့ သာရည္တစ္ခုပဲ။ 
ကၽြန္ေတာ့္အေတြ႔အႀကံဳအရေတာ့၊ အတုိက္အခံ လုပ္ခဲ့ၿပီး အာဏာရွင္ ျပဳတ္က်ၿပီးေနာက္ပိုင္းႏိုင္ငံေရးမွာ လည္း တြင္က်ယ္ႏိုင္တဲ့သူေတြဟာ ေအာက္ေဖာ္ျပသလိုပဲ ေျပာခဲ့သူေတြ။ “ေအး … အဲဒီတုန္းကေတာ့ က်ဳပ္က ပညာတတ္ (intellectual) အခုေတာ့ က်ဳပ္က ႏိုင္ငံေရးသမား။ တစ္ေန႔မွာ ပညာတတ္ဘဝ ျပန္ သြားေကာင္း သြားမယ္။ 
ဒါေပတဲ့ အခုအခါမေတာ့ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္စြာ သန္႔ရွင္းတဲ့ႏိုင္ငံေရး ဂိမ္းကစားဖို႔ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ႀကိဳးစားမွာ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီႏွစ္ခုဟာ မတူတဲ့ ကစားပဲြေတြ စည္းမ်ဥ္းေတြကလည္း တူမွ မတူပဲ။” 
*** နာနာက်င္က်င္နဲ႔ပဲ ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကရမွာ 
ဒါေပတဲ့ လိုအပ္လို႔ အေလွ်ာ့အတင္း အေပးအယူ လုပ္ရတာေတြဟာ ေစာင့္ၾကည့္သူေတြအဖို႔ နာက်င္ စရာေတြ ျဖစ္မွာပဲ။ ကၽြန္ေတာ္ ျမန္မာျပည္က ျပန္ထြက္ခဲ့ေတာ့ စုဟာ ေကာ္မရွင္တစ္ခုမွာ ဥကၠ႒ တာဝန္ယူရတယ္။ ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႔ တရုတ္လက္နက္ကုမၸဏီ ႏိုရင္ကိုတို႔ ပူးတဲြပိုင္ဆိုင္ တဲ့ ေၾကးနီမိုင္း အတြက္ အဆံုးအျဖတ္ေပးတဲ့ ေကာ္မရွင္။ ေတာင္သူေတြရဲ႕ ေျမေတြကို သိမ္းလို႔ ဆႏၵျပေနၾကလို႔ ဆက္ တူးေဖာ္ခြင့္ ရွိသင့္မရွိသင့္ ေကာ္မရွင္က ဆံုးျဖတ္ရတယ္။ 
မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္တဲ့ ဆူပူသတ္ျဖတ္မႈေတြ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ တခ်ိဳ႕အရပ္ေတြကို ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတုန္း စုက တပ္မေတာ္ေန႔ အခမ္းအနားမွာ ထိပ္တန္းဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြနဲ႔အတူ ေရွ႕တန္းမွာ ထုိင္လို႔ စစ္တပ္နဲ႔ သပၸာယျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေနခဲ့တယ္။ စုဟာ သက္ေသာင့္သက္သာ ရွိပံုေတာ့ မေပၚပါဘူး။ 
သူ႔အေၾကာင္းကို ေရးေန ေျပာေနတဲ့ ျပည္တြင္းကေရာ ျပည္ပကပါ ကၽြန္ေတာ္တို႔လို လူေတြအတြက္ ဒါေတြကို ဘယ္လိုစဥ္းစားရမွာလဲ။ သူကေတာ့ စိန္႔သူေတာ္စင္အျဖစ္ကို စြန္႔လႊတ္ဖို႔ ျပင္ဆင္ၿပီးပံုပဲ။ ခင္ဗ်ားတို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေရာ အဲသည္ဂုဏ္က်က္သေရကို သူ စြန္႔ပါေစေတာ့လို႔ ျပင္ဆင္ၿပီးၾကၿပီ လား။ 
ျမန္မာတိုင္း(မ) အပတ္စဥ္စာေစာင္မွာ စုနဲ႔ဒီခ်ဳပ္ကို ေဝဖန္ဖို႔ လက္တြန္႔ၾကတဲ့ ျမန္မာသတင္းစာဆရာေတြ အေၾကာင္း ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ဖတ္ဖူးတယ္။ ထုိင္းမွာ ဘုရင္ကို ေဝဖန္ရင္ လိစ္ေမဂ်က္စတီဥပေဒက ပိတ္ဆို႔သလိုပဲ ဒီမွာလည္း ဘုရင္မႀကီးကို မေဝဖန္ဘဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ပဲ ဆင္ဆာလုပ္ (self-censorship) ကတၱီပါႀကိဳးနဲ႔ ပိတ္လိုက္ၾကတာပဲ။ စာဖတ္သူပရိသတ္ေတြရဲ႕ တံု႔ျပန္မယ့္ရန္ကိုလည္း ေၾကာက္တာကိုး (ငါတို႔ရဲ႕ ဘုရင္မကို ေဝဖန္ရဲတာ မင္းက ဘာေကာင္လဲ)။ လံုးဝ မေဝဖန္တာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ 
ဒါေပတဲ့ လူသူေလးပါးအတြက္ ေရးတာ ေျပာတာနဲ႔ အသိုက္အဝန္းတစ္ခုအတြင္း ေဝဖန္တာ ႏွစ္ ခုၾကား မွာ ေတာ္ေတာ္ကြာတာ။ 
ကၽြန္ေတာ္သာ ျမန္မာ၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ႏိုင္ငံ အတြက္ အေကာင္းဆံုးကို လိုခ်င္တယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္လည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဆင္ဆာလုပ္မွာပဲ။ 
တကယ္ေတာ့ တျခားႏိုင္ငံေရး အင္အားစုေတြ၊ ယခုထိ လႊမ္းမိုးေနဆဲ စစ္တပ္နဲ႔ စစ္တပ္ထြက္ တခ်ိဳ႕ေတြဟာ၊ စုၾကည္ အားေပးသူေတြ ယခုထိ မပိုင္ဆုိင္ရေသးတဲ့ အာဏာအေပၚမွာ ကေတာက္ ကဆတ္ျဖစ္ၿပီး ၿပိဳကဲြကုန္မွာထက္ ပိုႀကိဳက္တဲ့အရာ ရွိမွာမဟုတ္ဘူး။ ညီညြတ္ျခင္းဟာ အင္အား မဟုတ္လား။ 
ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဒီမိုကရက္တစ္အင္အားစုေတြအဖို႔ ညီညြတ္ႏိုင္သမွ် ညီညြတ္ဖို႔ လိုတယ္။ ဒါမွသာ ဒီ တုိင္းျပည္ ကို အတူထိန္းထားႏိုင္မွာ။ 
၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပဲြကို ေတာင္ၿပိဳကမ္းၿပိဳႏိုင္၊ အစိုးရဖဲြ႔၊ စုကို သမၼတေျမွာက္၊ စု ျဖစ္ရမွာပဲေလ။ ကၽြန္ေတာ္ သာ အေနာက္တိုင္းက ႏိုင္ငံေရးသမား ဒါမွမဟုတ္ သံတမန္ျဖစ္ရင္လည္း ဒီလို ဗ်ဴဟာေျမာက္တဲ့နည္း လုပ္မွာပဲ။ 
ဒါေပတဲ့ သတင္းစာဆရာတစ္ေယာက္အဖို႔၊ စာေရးဆရာတစ္ေယာက္အဖို႔ကေတာ့ … ဒီနည္းလမ္းဟာ မွန္ကန္တဲ့ နည္းလမ္း မဟုတ္ႏိုင္ဘူး။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံက တာရွည္သျဖင့္ေရာ အလံုးစံုေရာ လြတ္လပ္ဖို႔ အတြက္ အဲသည္ႏိုင္ငံဟာ ျမန္မာျဖစ္ပေစ ထုိင္း၊ အိႏိၵယ ဒါမွမဟုတ္ အေမရိကျဖစ္ပေစ စာေရးဆရာေတြ လိုတယ္။ 
သူတို႔ရဲ႕ ကိစၥဟာျဖင့္ အခ်က္အလက္ေတြကို တူးဆြေဖာ္ထုတ္ဖို႔၊ တတ္ႏိုင္သေလာက္ အမွန္တရား ဆီ ေရာက္ဖို႔ ၿပီးေတာ့လည္း ထိုသစၥာကို ရိုးသားစြာ မွ်တစြာ ရွင္းလင္းစြာနဲ႔ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ေပၚလြင္ ထင္ရွားစြာ တင္ျပဖို႔ပဲလို႔ ယူဆတဲ့ စာေရးဆရာေတြ။ အာဏာရွိသူေတြ သရဖူေဆာင္းတဲ့ ဘုရင္၊ သရဖူ မေဆာင္းတဲ့ ဘုရင္မ ဒါမွမဟုတ္ သမၼတမွ်၊ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မွ်၊ အားလံုးလည္းပဲ အဲသလို အခ်က္အလက္ေတြကို အပန္းတႀကီး ရွာေဖြသူေတြ အမွန္ကို ေျပာသူေတြ လိုတာပ။ 
ကၽြန္ေတာ္ ျမန္ျမန္ေလး ထပ္ျဖည့္ခ်င္တာက အဲသလို အလုပ္ဟာ ႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ေယာက္ရဲ႕ အလုပ္ ထက္ ပိုၿပီးျမင့္တဲ့ ျမတ္တဲ့ အလုပ္ ဒါမွမဟုတ္ ပိုၿပီးခက္ခဲတဲ့ အလုပ္လို႔ ဆိုလိုတာ မဟုတ္ဘူးေနာ္။ ဒါေပတဲ့ စု ယခု ေရြးခ်ယ္တဲ့ ကိစၥႀကီးကို အလြန္႔အလြန္ အေရးပါ အရာေရာက္စြာ ျပည့္စံုေစမွာမို႔ပါ။ 
ကၽြန္ေတာ္တို႔အလုပ္က ထိုအရာဟာ ထိုအရာသာလွ်င္ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ေျပာရတာ။ 
*** စာရႈသူတို႔ခင္ဗ်ား … 
အင္တယ္လက္က်ဴရယ္နဲ႔ ႏိုင္ငံေရးသမားဟာ တျခားစီတဲ့။ မတူဘူးတဲ့။ အဲသလို စဥ္းစားတာကို သတိထား မိၾကမွာပါ။ အင္တယ္လယ္က်ဴရယ္ဟာ ဘာလဲ။ ကၽြန္ေတာ္က အင္တယ္လက္က်ဴရယ္ကို ပညာတတ္လို႔ပဲ ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။ 
“အင္တယ္လက္က်ဴရယ္” ကို ဉာဏ္ရွိသူ၊ ဉာဏ္ၾကြယ္သူ၊ ဉာဏ္ရည္ဉာဏ္သြားကို အသံုးျပဳသူလို႔ အဘိဓာန္က လာရွိပါတယ္။ ယိုးဒယားစကားလံုး “panyachon ပညာခၽြန္” ဆိုတာ အင္တယ္လက္က်ဴရယ္ ဆိုပဲ။ ပညာခၽြန္ဆိုတဲ့ အဲဒီစကားလံုးကို ပိုႀကိဳက္ပါတယ္။ စာတတ္ေပတတ္ဆိုရင္ေတာ့ literati ပဲလို႔ အဓိပၸာယ္ေပါက္သြားမွာပါ။ 
Intellectual ဟာ intelligentsia ဆိုတဲ့စကားနဲ႔ ဆက္ေနပါတယ္။ အိုက္ဆက္ဘာလင္က အေနာက္တိုင္း ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ အသိအတတ္မ်ား တတ္ေသာလူစုတဲ့။ အဲဒီလူစုဟာျဖင့္ သူတို႔ဟာ လူထုနဲ႔ မတူဘူးလို႔ ခံစားၾကသတဲ့။ အဲဒီထဲက လူတခ်ိဳ႕ကျဖင့္ သူတို႔မွာ သူတို႔ရဲ႕ အေတြးေတြ အျမင္ေတြကို လူသူေလးပါး သိေအာင္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ခ်ျပရမယ္။ အက်ိဳးနဲ႔အေၾကာင္းနဲ႔ ဆင္ျခင္ၿပီး ခ်ျပတာမ်ိဳး တိုးတက္ဖို႔ ရည္သန္တာမ်ိဳးတဲ့။ ေကာင္းတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေပၚပဲ မူတည္ၿပီး ငါ့အတြက္ ငါႀကီးက်ယ္ဖို႔ ငါကို ျမွင့္တင္ဖို႔ မဟုတ္ဘူးတဲ့။ 
အက်ဥ္းအားျဖင့္ ဒီအေရးအသားထဲမွာ ပါတဲ့ intellectual ဟာ အဲဒီသေဘာရွိတဲ့သူလို႔ အနက္ေကာက္ ရမွာပါ။ ႏိုင္ငံေရးသမားကိုေတာ့ ပရိသတ္ႀကီး နားလည္သေဘာေပါက္ၿပီး ေနမွာပါ။ 
သူတို႔က ပရိယာယ္ေဝဝုစ္ ရွိမွာပဲ။ တစ္သမတ္တည္း ဘယ္ဟုတ္မွာလဲ။ အဲ … ဉာဏ္နီဉာဏ္နက္ေတြလည္း သံုးခ်င္ သံုးမလား မသိဘူး။ သစၥာတရားနဲ႔အညီ ေနတယ္ (Live in Truth) ဆိုတာကေတာ့ ကိုယ္မွန္တယ္ ထင္တဲ့အတိုင္း ကိုယ္ယံုၾကည္တဲ့အတုိင္း ေျပာတာဆိုတာ ေနတာ ထုိင္တာကို ဆိုလိုတာပါ။ 
ႏုိင္ငံေရးသမားဟာ အဲသလို မေနႏိုင္ဘူးတဲ့။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျပည္သူလူထုအေနနဲ႔ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြမွာ ဉာဏ္နဲ႔ ကရုဏာ ရွိေစခ်င္တာပါပဲ။ 
ကရုဏာ … 
ကရုဏာဟာလည္း အင္မတန္ အေရးႀကီးတယ္လို႔ ထင္တာပါပဲ။ အဲဒါေတြ ရွိဖို႔က လူေတြနဲ႔ မေဝးဖို႔၊ လူေတြကို နက္နက္နားေထင္ဖို႔ လုပ္ရမွာပါ။ ၾသ … ခင္ဗ်ားတို႔က အဲသလို ခံစားေနရသကိုး၊ အဲသလိုကိုးလို႔ သိဖို႔ပါပဲ။ ဒါေပတဲ့ စုကေတာ့ နားေထာင္တဲ့ေနရာမွာ နာမည္မေက်ာ္ဘူးဗ်ာ။ 
ရိုေသစြာျဖင့္ 
ေမာင္ျမတ္ထင္~